2018
Interview door Emmeline Mooij met beeldend kunstenaar Dick Berckenkamp in Theater Rotterdam, tijdens de doorloop van Pas de Deux, een choreografie van Ed Wubbe (Scapino Ballet Rotterdam) met live muziek van Michiel Borstlap, op dinsdag 12 februari 2019.
Over het maken van een Phrase
EM Je maakt de Phrases, tijdens een balletvoorstelling. Hoe gaat dat in zijn werk?
DB Je moet je voorstellen, ik zit dan in het donker van de zaal. Meestal tijdens een doorloop, de generale repetitie van de dansvoorstelling. Op mijn knieën ligt mijn schetsblok. Ik werk voor Phrases altijd op hetzelfde formaat: 30 x 42 cm. En altijd met houtskool. Tijdens het tekenen zie ik niets van mijn eigen tekeningen. Het is puur intuïtie, puur op de tast. Natuurlijk weet ik wat ik doe, maar dat is een intuïtief weten. Ik volg de beweging van een arm, een been, een toenadering, een afwijzing van bijvoorbeeld een tweetal dansers, een duet, of een grotere groep dansers.
EM Je moet waarschijnlijk razendsnel werken.
DB Het maken van een tekening duurt een handvol seconden. Meer tijd heb ik niet.’
EM En terwijl jij tekent, gaat het ballet natuurlijk verder…
DB Ja, je bent eigenlijk altijd volgend. Als ik een Phrase klaar heb is de dansvoorstelling alweer verder. Je loopt wat dat aangaat altijd achter de feiten aan.’
EM Waar gaat het je bij het Phrasen om?
DB Ik maak voortdurend keuzes. Niet op basis van wat ik denk, wat ik zou moeten zien – we denken veel en te veel vanuit het hoofd – maar vanuit wat ik voel. Vanuit de verbinding.
DB Je moet je voorstellen, ik zit dan in het donker van de zaal. Meestal tijdens een doorloop, de generale repetitie van de dansvoorstelling. Op mijn knieën ligt mijn schetsblok. Ik werk voor Phrases altijd op hetzelfde formaat: 30 x 42 cm. En altijd met houtskool. Tijdens het tekenen zie ik niets van mijn eigen tekeningen. Het is puur intuïtie, puur op de tast. Natuurlijk weet ik wat ik doe, maar dat is een intuïtief weten. Ik volg de beweging van een arm, een been, een toenadering, een afwijzing van bijvoorbeeld een tweetal dansers, een duet, of een grotere groep dansers.
EM Je moet waarschijnlijk razendsnel werken.
DB Het maken van een tekening duurt een handvol seconden. Meer tijd heb ik niet.’
EM En terwijl jij tekent, gaat het ballet natuurlijk verder…
DB Ja, je bent eigenlijk altijd volgend. Als ik een Phrase klaar heb is de dansvoorstelling alweer verder. Je loopt wat dat aangaat altijd achter de feiten aan.’
EM Waar gaat het je bij het Phrasen om?
DB Ik maak voortdurend keuzes. Niet op basis van wat ik denk, wat ik zou moeten zien – we denken veel en te veel vanuit het hoofd – maar vanuit wat ik voel. Vanuit de verbinding.
EM Dans jij zelf ook?
DB Mijn hand is mijn dans. Ik heb zelf absoluut geen maatgevoel, maar mijn hand, mijn tekenende hand danst. Dus eigenlijk is dat wat er gebeurt. Wat ik voel, stroomt door mijn hand in het stukje houtskool dat haar - of is het zijn? - weg vervolgt op het papier. Zo ontstaat zo’n tekening, een Phrase.
EM Hoe is de naam Phrases te verklaren?
DB Waarom een Phrase een Phrase heet? In de danswereld wordt gebruik gemaakt van deze term om passen en bewegingen, die achter elkaar worden uitgevoerd, weer te geven. Verschillende frases achter elkaar vormen een dansstuk. Vergelijk het met woorden die een zin vormen en zinnen die een verhaal maken.
Als ik Phrases teken dan noteer wat ik zie. Ik teken de bewegingen in een opeenvolgende lijn tot een volzin.
EM Herken je na de voorstelling de dans terug in je tekeningen?
DB Ik kijk na zo’n voorstelling nooit direct naar wat ik gemaakt heb. Daar zitten soms een paar dagen tussen, soms meer. Dan haal ik op enig moment op het atelier het schetsboek tevoorschijn en scheur ik voorzichtig één voor één de Phrases los. Die leg ik dan op volgorde naast elkaar. En dan begint het kijken, het echte kijken. Dan begint de voorstelling als het ware opnieuw. Ik maak dan een selectie. Soms 4 of 5, in sommige gevallen 12, 13. En het gebeurt ook wel eens dat ik er zo’n 20 nodig heb om het ballet opnieuw te laten leven.
EM Een Phrase is eigenlijk een tijdsdocument…
DB Het is een moment, het is in het moment. Dat is het.
DB Mijn hand is mijn dans. Ik heb zelf absoluut geen maatgevoel, maar mijn hand, mijn tekenende hand danst. Dus eigenlijk is dat wat er gebeurt. Wat ik voel, stroomt door mijn hand in het stukje houtskool dat haar - of is het zijn? - weg vervolgt op het papier. Zo ontstaat zo’n tekening, een Phrase.
EM Hoe is de naam Phrases te verklaren?
DB Waarom een Phrase een Phrase heet? In de danswereld wordt gebruik gemaakt van deze term om passen en bewegingen, die achter elkaar worden uitgevoerd, weer te geven. Verschillende frases achter elkaar vormen een dansstuk. Vergelijk het met woorden die een zin vormen en zinnen die een verhaal maken.
Als ik Phrases teken dan noteer wat ik zie. Ik teken de bewegingen in een opeenvolgende lijn tot een volzin.
EM Herken je na de voorstelling de dans terug in je tekeningen?
DB Ik kijk na zo’n voorstelling nooit direct naar wat ik gemaakt heb. Daar zitten soms een paar dagen tussen, soms meer. Dan haal ik op enig moment op het atelier het schetsboek tevoorschijn en scheur ik voorzichtig één voor één de Phrases los. Die leg ik dan op volgorde naast elkaar. En dan begint het kijken, het echte kijken. Dan begint de voorstelling als het ware opnieuw. Ik maak dan een selectie. Soms 4 of 5, in sommige gevallen 12, 13. En het gebeurt ook wel eens dat ik er zo’n 20 nodig heb om het ballet opnieuw te laten leven.
EM Een Phrase is eigenlijk een tijdsdocument…
DB Het is een moment, het is in het moment. Dat is het.
GRAND FINAL | HOFESH SHECHTER
seen at Parkstad Limburg Theaters Heerlen, 12 march 2018
![]()
![]()
PAS DE DEUX | ED WUBBE
seen at Parkstad Limburg Theaters Heerlen, 12 march 2018
![]()
![]()
THE SLEEPING BEAUTY | MARIUS PETIPA
seen at Parkstad Limburg Theaters Heerlen, 12 march 2018
![]()
![]()
TO A SIMPLE ROCK 'N' ROLL ... SONG | MICHAEL CLARK
seen at Parkstad Limburg Theaters Heerlen, 12 march 2018
![]()
![]()
seen at Parkstad Limburg Theaters Heerlen, 12 march 2018
PAS DE DEUX | ED WUBBE
seen at Parkstad Limburg Theaters Heerlen, 12 march 2018
THE SLEEPING BEAUTY | MARIUS PETIPA
seen at Parkstad Limburg Theaters Heerlen, 12 march 2018
TO A SIMPLE ROCK 'N' ROLL ... SONG | MICHAEL CLARK
seen at Parkstad Limburg Theaters Heerlen, 12 march 2018
